Nekoliko nevladinih organizacija (NVO) predalo je 9.3.2023. Vladi inicijativu za formiranje institucionalne platforme transparentnosti pod nazivom Nadležan.me, na kojoj bi građani/ke prijavljivali probleme, nepravilnosti i eventualnu korupciju. Inicijativu su predali Organizacija KOD, Eko tim, Mreža za omladinski aktivizam i Mreža za promjene a podržale su je brojne NVO i građanski aktivisti medju kojima je i Expeditio U nastavku pročitajte sadržaj inicijative.
Datum: 09.03.2023
N/R dr Dritan Abazović
Vlada Crne Gore
Kabinet predsjednika Vlade Crne Gore
Predmet: Zahtjev za uspostavljanje platforme transparentnosti “Nadležan.me”
Poštovani predsjedniče Vlade Crne Gore, dr Dritane Abazoviću,
Obraćamo Vam se u ime doljepotpisanih organizacija civilnog društva i prepoznatih građanskih aktivista sa zahtjevom da Vlada Crne Gore uspostavi platformu transparentnosti “Nadležan.me”, kao koordinacionog tijela koje će objediniti sve institucije nadležne za postupanje po prijavama građana/ki u vezi sa, ekokriminalom, korupcijom, prijavljivanjem problema iz domena inspekcija ali i funkcionisanjem institucija.
Borba protiv korupcije prepoznata je od Evropske unije kao jedan od ključnih prioriteta za Vladu Crne Gore. Zakon o sprečavanju korupcije predviđa da svaki pojedinac može da podnese prijavu organu vlasti, privrednom društvu, drugom pravnom licu ili preduzetniku, kod kojih po njegovom saznanju postoji sumnja da je došlo do ugrožavanja javnog interesa ili postoje indicije za korupciju. Međutim, sistem za prijavljivanje problema ima brojne nedostatke, a nadležnosti institucija često se prepliću pa građani,a često ni same institucije ne znaju ko je nadležan za koji problem, to se pogotovo pokazalo na primjeru nelegalne eksploatacije šljunka, gdje se više institucija u početku željelo proglasiti nenadležnim. Takođe nedostaje edukacije za građane i građanke o načinima prijavljivanja problema kod institucija, kao i o tome koja je institucija nadležna za rješavanje konkretnog slučaja. Zbog ovih nedostataka državnog aparata, kao i zbog nejasno definisane uloge državnih institucija u nekim slučajevima, nerijetko se dešava da građani bivaju obeshrabreni da prijave probleme i korupciju što za posledicu ima rast ovih negativnih pojava..
Da bi se riješio ovaj problem netransparentnosti, kao i da bi se uticalo na smanjenje broja koruptivnih radnji, predlažemo da Vlada uspostavi platformu “Nadležan.me” kao jedinstvenu kontaktnu tačku za prijavljivanje problema iz domena inspekcija i koruptivnih sumnji za građane/ke.
Ova platforma bi olakšala građanima i građankama prijavljivanje problema jer bi bili rasterećeni od istraživanja koja je prava adresa za prijavu, i isključila bi se mogućnost da proces prijavljivanja traje predugo zbog prebacivanja odgovornosti između institucija. U slučaju uspostavljanja platforme, građani i građanke bi sve predmete slali na platformu “Nadležan.me”, a odgovornost za upućivanje na postupanje nadležnoj instituciji bi bila preuzeta od strane administratora platforme koji bi takođe bili zaduženi za objavljivanje na platformi i praćenje postupanja po predmetima. Ovim načinom rada i formiranjem platforme “Nadležan.me” višestruko se povećava transparentnost rada nadležnih institucija i podiže povjerenje građana/ki i smanjuje mogućnost korupcije. Osnivanjem ovakve platforma Crna Gora bi time zakoračila velikim korakom naprijed u digitalizaciji samih institucija, povećala transparentnost svih prijava i postupanja nadležnih organa i time zadala veliki udarac korupciji u institucijama koja je prepoznata I u mnogim istraživanjima.
Tražimo da Vlada Crne Gore razmotri ovaj prijedlog, koji predstavlja korak ka smanjenju korupcije i uspostavljanju vladavine prava. S tim u vezi, stojimo na raspolaganju da pružimo podršku Vladi u procesu formiranja platforme.
Vaš odgovor očekujemo najkasnije 15 dana od podnošenja zahtjeva.
Srdačan pozdrav,
Inicijatori inicijative:
Organizacija KOD
NVO Eko tim
NVO Mreža za promjene (platforma Zumiraj.me)
NVO Mreža za omladinski aktivizam Crne Gore (MOACG)
Ostale NVO i aktivisti koji pružaju podršku formiranju ove platforme: NVO Koalicija za održivi razvoj (KOR), Organizacija Expeditio, MSJA - Dr. Martin Schneider-Jacoby Association, NVO Mreža za promociju aktivnosti u oblasti klimtskih promjena i energetike – CLEAN, NVO Demokratske evropske inicijative, NVO ,,KANA”, Evropska asocijacija za pravo i finansije (EALF), Lokalni ekološki parlament Danilovgrad, NU ,,Zrcalo”, Fondacija ,,Ognjen Rakočeić”, NVO Multimedijalni studio EHO, Oči Podgorice, Udruženje “ Ne bacajte boce”, NVO Crnogorsko društvo ekologa i aktivisti, Aleksandar Dragićević, Dragan Sošić, Jovan Zvizdojević, Ljiljana Adžić, Milanko Šćekić i mnogi drugi građani koji su iskazali podršku ovoj inicijativi.
Obrazloženje
Vlada Crne Gore ohrabruje građane i građanke da prijavljuju korupciju i sve ostale probleme u sistemu, za šta postoji i zakonski okvir. Međutim, mehanizmi za prijavljivanje nijesu lako dostupni i razumljivi građanima i građankama Crne Gore što onemogućava i obeshrabruje građane u prijavljivanju problema.
Osnivanjem online platforme “Nadležan.me” koja bi objedinila sve probleme koje građani i građanke žele da prijave, kreirali bi se uslovi za ispunjavanje zakonskih obaveza i uštedjelo vrijeme građanima/kama koji najčešće moraju da kontaktiraju više institucija kako bi stupili u kontakt sa odgovornim za problem koji prijavljuju. Osim u borbi protiv korupcije, koja je jedan od ključnih priroriteta Vlade Crne Gore, platforma „Nadležan.me“ doprinijela bi i u procesu digitalizacije usluga. U izvještaju Evropske komisije za 2022. godinu navodi se da je napredak u ovoj oblasti bio „spor“.
Manjkavosti postojećeg netransparentnog sistema, najviše su se pokazale u slučajevima nelegalne eksploatacije šljunka, gdje dugo vremena same institucije nijesu priznavale nadležnosti u borbi protiv nelegalne eksploatacije, a građani nijesu znali kome da prijavljuju slučajeve. Na platformi “Nadležan.me” bi prijavom problema, prekršaja ili krivičnog djela, administratori otvarali slučaj koji bi bio objavljen na platformi, a zatim upućen na postupanje nadležnom organu. Platforma bi omogućila objedinjavanje slučaja, a administratori i pravnici u platformi bi pratili status slučaja i ažurirali ga na platformi.
Osnivanje platforme bilo bi u skladu sa Zakonom o inspekcijskom nadzoru, Zakonom o upravnom postupku, i Zakonom o unutrašnjim poslovima.
U Zakonu o inspekcijskom nadzoru, Član 10, navodi se: “Inspektor vrši inspekcijski nadzor u cilju ostvarivanja i zaštite javnog interesa, kao i interesa pravnih i fizičkih lica kada je to u skladu sa javnim interesom. Postupak inspekcijskog nadzora se pokreće i vodi po službenoj dužnosti. Svako može podnijeti inicijativu za pokretanje postupka inspekcijskog nadzora”.
Takođe, postupanje državnih organa u sličnim situacijama propisano je u Zakonu o upravnom postupku, Član 1 „Ovim zakonom uređuju se pravila po kojima su, u cilju ostvarivanja zaštite prava i pravnih interesa fizičkih lica, pravnih lica ili drugih stranaka, kao i zaštite javnog interesa, dužni da postupaju državni organi, organi državne uprave, organi lokalne samouprave, organi lokalne uprave, ustanove i drugi subjekti koji vrše javna ovlašćenja (u daljem tekstu: javnopravni organ) kad, neposredno primjenjujući propise, odlučuju i preduzimaju druge upravne aktivnosti u upravnim stvarima“.
U Zakonu o unutrašnjim poslovima u Članu 12 navodi se „Policijski poslovi obavljaju se sa ciljem da se obezbijedi jednaka zaštita bezbjednosti, prava i sloboda, primijeni zakon i obezbijedi vladavinu prava.“
Iz navedenih zakona može se vidjeti da je potrebno omogućiti da građani i građanke mogu da prijave probleme, kao i da su nadležni organi dužni da odgovore na zahtjeve i zaštite prava građana i građanki.
Stoga, platforma „Nadležan.me“ kao koordinaciono tijelo za prijavljivanje problema predstavlja rješenje koje je utemeljeno na zakonima Crne Gore ali i promociji približavanja javne uprave Evropskoj uniji.
Organizacije koje podnose ovu inicijativu posvećene su borbi protiv korupcije, jačanju institucija sistema i saradnji između građana i Vlade Crne Gore.
