Beška, Skadarsko jezero

 

U prošlosti, Skadarsko jezero je bilo centar čitavog područja današnje Crne Gore. Nekada su tu bile države Duklja i Zeta. Grad Skadar je jedan od najstarijih i naznačajnijih evropskih gradova. U ovom grada stolovale su, u jednom periodu, vladari crnogorskih i srpskih dinastija. Na Skadarskom jezeru su se vodile velike bitke, posebno za Skadar i po njemu su plovile flote velikih imperija (mletačka, turska,...). Poseban pečat Skadarskom jezeru ostavila je dinastija Balšića.

Ostrvo Beška se nalazi na južnoj strani Skadarskog jezera. Poznato je i pod imenima Gorica ili Brezovica. Ako se ne ide čamcem do njega se moze stići putem koji ide od Virpazara, Godinja, Seoca, pa do sela Murići. U selu Murići se nalazi prelijepa pescana plaza sa ostacima austrougarskog pristaništa. Selo je pretežno naseljeno albanskim življem i oni, kao i njihovi sunarodnici jos bliže albanskoj granici važe za izuzetno ljubazan narod u šta smo se mi uvjerili i prilikom posjete Šaskom jezeru, na samoj granici sa Albanijom.

Ostrvo je poznato po manastiru sv. Đorđija i crkvi sv. Marije. Tačno vrijeme gradnje manastira se ne zna ali se pretpostavlja da je on memorijalna zadužbina Đurađa II Stracimirovića Balšića (posljednje dvije decenije XIV vijeka). Mnogo važnije ime koje se vezuje za Bešku jeste ime Jelene Balšić, kćerke srpskog kneza Lazara i žene pomenutog Đurađa Balšića. Prvi kontakt sa ostrvom je veličanstven (ja sam ga poredila sa doživljajem koji sam imala kada sam prvi put videla peraška ostrva u Boki). Jelena je bila izuzetna ličnost i vladarka (jedno vreme je vladala u ime svog sina). Njeno dobro porijeklo i osobena ličnost ostavili su traga na kulturnoj mapi Crne Gore. Nažalost, period vladavine i sami Balšići nisu dovoljno zastupljeni u svijesti današnje Crne Gore kao sto su to, naprimer, Crnojevići. Beška je bila i centar pismenosti. Tu su monasi pod pokroviteljstvom Jeleninim prepisivali knjige. Ona se brinula o manastriru, obnovila ga i podigla crkvu sv. Marije gde je i sahranjena. Poznat je Gorički zbornik, prepiska Jelenina sa starcem , svojim duhovnikom Nikonom Jerusalimcom, izuzetno delo književnosti XV veka. Danas se ovaj dokument čuva u SANU u Beogradu.

Ako dolazite u Crnu Goru, a još uvijek niste vidjeli Skadarsko jezero onda puno propuštate. Jedna od najvaznijih stanica na njemu je Beška.