Sve najlepše i najradosnije iz mladalačkih dana Vuka Stefanovića Karadžića vezano je za ovu planinu na zapadu Srbije
Sve što je imalo nekog bitnijeg odraza na život znamenitih ljudi, kakvi su Tesla, Pupin, Andrić, Nušić, Milanković i drugi velikani srpske nauke i kulture, s vremenom i samo postaje glasovito i znamenito. Takav je slučaj i sa užim zavičajem Vuka Stefanovića Karadžića.
Ko još nije čuo za seoce Tršić ispod Gučeva i obližnji manastir Tronošu, na istočnoj strani te iste planine. I jedno i drugo usko je povezano sa životom reformatora srpskog pisma i utemaljivača novije srpske književnosti i pismenosti - Vuka Karadžića.
Na prostorima pitomog Jadra i u njegovom širem okruženju, između Drine i planinskih masiva Cera i Gučeva, čini se da nema manjeg sela nego što je Tršić. A ipak, ono je svima poznato i većim delom godine, od ranog proleća pa do kasne jeseni, dobro posećeno.
To isto moglo bi se reći i za Tronošu. Nevelik manastir skromnog nasleđa , bez pouzdanih podataka o vremenu nastanka i najranijoj prošlosti. Svejedno, Tronoša već decenijama privlači magičnom snagom, jer je to stari pravoslavni hram koji čuva uspomene na Vuka Stefanovića Karadžića, nekadašnjeg dečaka koji je tu boravio i učio se pismenosti, a u slobodnom vremenu čuvao manastirska stada na okolnim pašnjacima.
Vukov zavičaj je pitomo i napredno područje. U tom delu Podrinja sve obilno rađa, a kako su ljudi po svojoj prirodi bistri i radini, to je kraj u kome se uvek bogato živelo. Sam Tršić, a pogotovo rodna kuća Vuka Karadžića, dobrim delom odudaraju od tako idilične slike. Delimično zbog samog tla na kome je selo izniklo, kao i zbog činjenice da nas obnovljena Vukova kuća vraća na kraj 18. veka, odnosno 1787. godinu kada je on tu rođen.
U Tršiću već više od 120 godina nema nikoga iz porodice Karadžića. Krajem 19. veka do temelja je bila propala i potpuno zapustela i sama Vukova kuća.
Hroničari bеleže da se između dva svetska rata od nekadašnje kuće raspoznavalo još samo ognjište, na koje su meštani postavili veliku hrastovu krstaču. Ali, ugled koji su Vuk i njegova porodica imali u narodu nije se istopio. Naprotiv, taj ugled je s protokom vremena rastao i jačao, pa su 1933. godine kulturno-prosvetna društva iz Šapca i Loznice temeljno obnovila Vukovu kuću iznad sačuvanog ognjišta.
Neposredno posle Drugog svjetskog rata država je otkupila okolno zemljište koje je nekada bilo u posedu Karadžića. Na tom zemljištu podignute su još dve zgrade, onakve kakve su i ranije postojale, a na delu dvorišta i okućnice zasađene su voćke.
Obnova i uređenje kuće i okolnih prostora nastavljeni su i kasnije, tako da sada ovaj kulturno-istorijski kompleks ima izgled i funkciju kakvi priliče imenu Vuka Sefanovića Karadžića.
U Tršiću je rođen i Vukov otac Stevan po kome je on dobio drugi dеo svoga prezimena - Stefanović. Vukov stariji predak, ded Joksim, doselio se ovde iz Petnice i Drobnjaka, iz stare Hercegovine. I njegova baba Jegda doselila je sa tog područja koje se odlikovalo čistotom i melodičnošću narodnog govora.
Zahvaljujući baš toj okolnosti što su mu roditelji poreklom iz kraja koji pripada najprogresivnijim područjima štokavskog dijalekta – zaključili su kasnije filolozi - Vuk je u rodnom domu naučio jezik čiju gramatiku nije trebalo doterivati, već je samo obraditi, sistematizovati i preneti u knjigu, što je on i učinio.
Prvo Vukovo školovanje vezano je za njegovog rođaka Jevtu Savića Čotrića kod koga je naučio sva slova. Onda je pohodio pravu školu u Loznici, ali samo kratko, jer se pojavila kuga koja je harala Podrinjem. Škola je zbog toga prestala da radi, a mladi Vuk, tada dečak od nepunih deset godina, prelazi u manastir Tronošu.
U ovom svetom hramu, kako je kasnije govorio, kaluđeri su mu pomogli da stekne temeljnu pismenost i obrazovanje. U slobodnom vremenu čuvao je manastirske ovce na okolnim pašnjacima, pa je tako stekao i solidne radne navike.
Po prirodi bistar i radoznao, Vuk je u Tronoši proširio i učvrstio svoja saznanja o ljudima, veri, prirodi i životu uopšte, što mu je bilo od velike koristi kada je nekoliko godina kasnije prešao u Sremske Karlovce na dalje školovanje.
Tronoša je stari i čuveni pravoslavni manastir, ali o njenoj gradnji i najranijoj prošlosti, nažalost, nema pouzdanih podataka. Sagledavanje njene prošlosti usmerava se uglavnom na zapise iz Tronoškog letopisa, koji je pisan 1791. godine.
Po njemu kao ktitorka - zaštitnica manastira Tronoše pominje se žena kralja Dragutina. Koliko je to verodostojno teško je zaključiti. Mi ćemo samo podsetiti da je kralj Dragutin vladao srpskim zemljama u periodu od 1276. do 1282. godine.
Iz jednog starog zapisa vidljivo je da je 1559. godine ovaj manastir bio u ruševinama i da je tada na istom mestu podignut novi hram.
Tronoša je ponovo temeljno obnovljena 1834. godine.
Manastirska crkva je, inače, jednobrodna građevina sa bočnim pevanicama koje liče na poprečni brod. Ima jednu prostranu apsidu i unutrašnju pripratu. Na zapadnoj strani izgrađen je trem sa visokim baroknim zvonikom, a iznad centralnog dela hrama uzdiže se kupola sa osloncem na kubičnom postolju.
Kao i većina drugih pravoslavnih manastira, Tronoša je svoj monaški život i molitveni mir našla u zatišju planine, okružena šumama, bistrim planinskim potocima i šarmom prirode.
SELO
Selo Tršić u kome je rodna kuća Vuka Karadžića nalazi se na oko deset kilometara istočno od Loznice u Podrinju. Kuće su mu raštrkane po obroncima Gučeva, a okružene i velikim i naprednim selima. Nešto severnije odatle prema Lešnici i desnoj obali Drine, prostire se blago zatalasani plato čijim središtem protiče reka Jadar, po kojoj je čitav ovaj kraj dobio naziv.
Dragiša SPREMO
Na prostorima pitomog Jadra i u njegovom širem okruženju, između Drine i planinskih masiva Cera i Gučeva, čini se da nema manjeg sela nego što je Tršić. A ipak, ono je svima poznato i većim delom godine, od ranog proleća pa do kasne jeseni, dobro posećeno.
To isto moglo bi se reći i za Tronošu. Nevelik manastir skromnog nasleđa , bez pouzdanih podataka o vremenu nastanka i najranijoj prošlosti. Svejedno, Tronoša već decenijama privlači magičnom snagom, jer je to stari pravoslavni hram koji čuva uspomene na Vuka Stefanovića Karadžića, nekadašnjeg dečaka koji je tu boravio i učio se pismenosti, a u slobodnom vremenu čuvao manastirska stada na okolnim pašnjacima.
Vukov zavičaj je pitomo i napredno područje. U tom delu Podrinja sve obilno rađa, a kako su ljudi po svojoj prirodi bistri i radini, to je kraj u kome se uvek bogato živelo. Sam Tršić, a pogotovo rodna kuća Vuka Karadžića, dobrim delom odudaraju od tako idilične slike. Delimično zbog samog tla na kome je selo izniklo, kao i zbog činjenice da nas obnovljena Vukova kuća vraća na kraj 18. veka, odnosno 1787. godinu kada je on tu rođen.
U Tršiću već više od 120 godina nema nikoga iz porodice Karadžića. Krajem 19. veka do temelja je bila propala i potpuno zapustela i sama Vukova kuća.
Hroničari bеleže da se između dva svetska rata od nekadašnje kuće raspoznavalo još samo ognjište, na koje su meštani postavili veliku hrastovu krstaču. Ali, ugled koji su Vuk i njegova porodica imali u narodu nije se istopio. Naprotiv, taj ugled je s protokom vremena rastao i jačao, pa su 1933. godine kulturno-prosvetna društva iz Šapca i Loznice temeljno obnovila Vukovu kuću iznad sačuvanog ognjišta.
Neposredno posle Drugog svjetskog rata država je otkupila okolno zemljište koje je nekada bilo u posedu Karadžića. Na tom zemljištu podignute su još dve zgrade, onakve kakve su i ranije postojale, a na delu dvorišta i okućnice zasađene su voćke.
Obnova i uređenje kuće i okolnih prostora nastavljeni su i kasnije, tako da sada ovaj kulturno-istorijski kompleks ima izgled i funkciju kakvi priliče imenu Vuka Sefanovića Karadžića.
U Tršiću je rođen i Vukov otac Stevan po kome je on dobio drugi dеo svoga prezimena - Stefanović. Vukov stariji predak, ded Joksim, doselio se ovde iz Petnice i Drobnjaka, iz stare Hercegovine. I njegova baba Jegda doselila je sa tog područja koje se odlikovalo čistotom i melodičnošću narodnog govora.
Zahvaljujući baš toj okolnosti što su mu roditelji poreklom iz kraja koji pripada najprogresivnijim područjima štokavskog dijalekta – zaključili su kasnije filolozi - Vuk je u rodnom domu naučio jezik čiju gramatiku nije trebalo doterivati, već je samo obraditi, sistematizovati i preneti u knjigu, što je on i učinio.
Prvo Vukovo školovanje vezano je za njegovog rođaka Jevtu Savića Čotrića kod koga je naučio sva slova. Onda je pohodio pravu školu u Loznici, ali samo kratko, jer se pojavila kuga koja je harala Podrinjem. Škola je zbog toga prestala da radi, a mladi Vuk, tada dečak od nepunih deset godina, prelazi u manastir Tronošu.
U ovom svetom hramu, kako je kasnije govorio, kaluđeri su mu pomogli da stekne temeljnu pismenost i obrazovanje. U slobodnom vremenu čuvao je manastirske ovce na okolnim pašnjacima, pa je tako stekao i solidne radne navike.
Po prirodi bistar i radoznao, Vuk je u Tronoši proširio i učvrstio svoja saznanja o ljudima, veri, prirodi i životu uopšte, što mu je bilo od velike koristi kada je nekoliko godina kasnije prešao u Sremske Karlovce na dalje školovanje.
Tronoša je stari i čuveni pravoslavni manastir, ali o njenoj gradnji i najranijoj prošlosti, nažalost, nema pouzdanih podataka. Sagledavanje njene prošlosti usmerava se uglavnom na zapise iz Tronoškog letopisa, koji je pisan 1791. godine.
Po njemu kao ktitorka - zaštitnica manastira Tronoše pominje se žena kralja Dragutina. Koliko je to verodostojno teško je zaključiti. Mi ćemo samo podsetiti da je kralj Dragutin vladao srpskim zemljama u periodu od 1276. do 1282. godine.
Iz jednog starog zapisa vidljivo je da je 1559. godine ovaj manastir bio u ruševinama i da je tada na istom mestu podignut novi hram.
Tronoša je ponovo temeljno obnovljena 1834. godine.
Manastirska crkva je, inače, jednobrodna građevina sa bočnim pevanicama koje liče na poprečni brod. Ima jednu prostranu apsidu i unutrašnju pripratu. Na zapadnoj strani izgrađen je trem sa visokim baroknim zvonikom, a iznad centralnog dela hrama uzdiže se kupola sa osloncem na kubičnom postolju.
Kao i većina drugih pravoslavnih manastira, Tronoša je svoj monaški život i molitveni mir našla u zatišju planine, okružena šumama, bistrim planinskim potocima i šarmom prirode.
SELO
Selo Tršić u kome je rodna kuća Vuka Karadžića nalazi se na oko deset kilometara istočno od Loznice u Podrinju. Kuće su mu raštrkane po obroncima Gučeva, a okružene i velikim i naprednim selima. Nešto severnije odatle prema Lešnici i desnoj obali Drine, prostire se blago zatalasani plato čijim središtem protiče reka Jadar, po kojoj je čitav ovaj kraj dobio naziv.
Dragiša SPREMO
