Valorizacija ruralnog nasljeđa u Crnoj Gori

Headley Trust fondacija je u martu 2012 odobrila finansiranje projekta Expeditio pod nazivom "Valorizacija ruralnog nasljeđa u Crnoj Gori – pilot područje Zalazi ". Cilj projekta je unapređenje zaštite i valorizacije ruralnog nasljeđa u Crnoj Gori. Projekat će trajati godu dana.

Iako ruralno nasljeđe Crne Gore na najbolji način odražava izuzetnu vrijednost predjela Crne Gore i iako je veoma značajno i raznovrsno, ono, nažalost, još uvijek nije adekvatno tretirano. Na zvaničnoj Listi zaštićenih kulturnih dobara upisano je samo jedno selo i par pojedinačnih objekata koji imaju memorijalni karakter. Ovo nasljeđe je trenutno pod velikim rizikom: sa jedne strane, zbog propadanja velikog broja napuštenih sela, a sa druge strane, zbog ekstremno ubrzane i nekontrolisane urbanizacije koja uništava veliki dio vrijednog ruralnog nasljeđa i pejzaža. Vrijednosti i potencijali ruralnog nasljeđa i autentičnog kulturnog pejzaža u Crnoj Gori još uvijek nisu prepoznati, djelimično i zbog nedovoljno razvijene svijesti o tom segment nasljeđa kako građana tako i donosioca odluka, i, nažalost, arhitektonske struke i planera.

Kao pilot područje za projekat uzeti su Zalazi. Zalazi su niz od četiri sela koja se nalaze u planinama koje okružuju zaliv Boke Kotorske. Područje se nalazi u bafer zoni Kulturno-istorijskog i prirodnog područja Kotora upisanog na UNESCO-vu Listu svjetskog nasljeđa, i u blizini Nacionalnog parka Lovćen, jednog od četiri nacionalna parka u Crnoj Gori. Sela su sada napuštena i nisu zaštićena na nacionalnom nivou iakoposjeduju vrijednosti i potencijal za valorizaciju. Već je prepoznat potencijal ovog područja posebno vezano za nove grane turizma, kao što su planinarenje, slobodno penjanje, ruralni i eko turizam.

Opšti cilj projekta:

Unapređenje zaštite i valorizacije ruralnog nasljeđa u Crnoj Gori

Ciljevi projekta:

Stvaranje modela – metodologije za dalje izučavanje, identifikaciju i valorizaciju ruralnog nasljeđa u Crnoj Gori
Pokazivanje adekvatnog pristupa kroz konkretni pilot projekat: istraživanje, mapiranje, snimanje i dokumentacija, analiza, smjernice, prezentovanje i promocija i moguće konkretne restauratorske aktivnosti
Analiziranje mogućnosti za primjenu principa održive arhitekture u tretiranju ruralnog nasljeđa
Povezivanje i uključivanje svih zainteresovanih strana u pilot projekat
Edukacija mladih eksperata, studenata arhitekture, o ruralnom nasljeđu
Podizanje svijesti o vrijednostima i značaju ruralnog nasljeđa u Crnoj Gori

Aktivnosti projekta:

Prikupljanje relevantne dokumentacije i istraživanje o ruralnom nasljeđu u Crnoj Gori
Mapiranje ruralnog nasljeđa u zoni Zalaza
Snimanje i dokumentacija ruralnog nasljeđa područja
Analiza i definisanje smjernica i preporuka za valorizaciju, zaštititu, održivo korišćenje i upravljanje ruralnog nasljeđa, namijenjenih nadležnim institucijama i lokalnoj zajednici
Prezentovanje rezultata putem veb sajta, lifleta i publikacije; promocija i distribucija
Promocija primjera dobre parakse –kursevi (o zidanju tenhikom suvozida, permakulturi…), studijsko putivanje u Hrvatsku i Sloveniju, učešće na seminarima i konferencijama,…

Ciljne grupe:

Lokalna zajednica, mladi profesionalci/ke – student/kinje arhitekture, stručnjaci/kinje i institucije koje se bave zaštitom nasljeđa, relevantne državne institucije, nevladine organizacije, planinarski klubovi i lokalna preduzeća

Odobrena sredstva:

21,000 GBP

Donator: The Headley Trust